فهرست مطالب
تاریخچه سنگ توپاز
در گذشته به همه سنگهای زرد، قهوه ای و یا سبز رنگ با ارزش توپاز Topaz می گفتند. نام این سنگ درواقع برگرفته از جزیره توپازوس (Topazios) که اولین بار در آن یافت شده است. این جزیره مه آلود که در دریای سرخ واقع است امروزه به جزیره سنت جان مشهور است. برخی منابع نیز گفته اند که ممکن است نام توپاز از واژه سانسکریت Tapas گرفته شده باشد. گفته می شود بیش از 2000 سال است که از این کانی به عنوان گوهری نفیس استفاده می شود و همواره در فرهنگ های روم، یونان و مصر باستان از خواص توپاز به عنوان سنگی جادویی استفاده می شد.
مشخصات سنگ توپاز
ساختار بلوری آن راست‌لوزی (ارتورومبیک) و فرمول شیمیایی آن Al2(SiO4)(F.OH)۲ است. توپاز سنگی محکم اما شکننده (به دلیل تورق صفحه ای کامل) با سختی 8 در مقیاس موس و رنگ خاکه سفید می باشد. ترکیب شیمیایی این سنگ آلومینیوم فلور و سیلیکات بوده و امکان سنتز مصنوعی آن نیز وجود دارد. سنگ توپاز گوهری شفاف تا نیمه شفاف با جلای شیشه ای می باشد. این گوهر دارای ناخالصی های کریستالی و گاه به شکل ستاره دنباله دار است.
نحوه تشکیل توپاز
نحوه تشکیل توپاز بیشتر بدین صورت است که در مراحل آخر سرد شدن ماگما تشکیل می شود و تبلور می یابد و اکثرا با کانیهای تورمالین، کاسیتریت، آپاتیت، فلئورین و بریل همراه است. بستر رودخانه ها، ریولیت ها و سنگهای پگماتیت دانه درشت می توانند حاوی بلور های این گوهر باشند. این کانی را که جواهر شناسان مردم عادی با اسم آن بخوبی آشنایی دارند اغلب با سیترین (نوعی کوارتز) و یا محصولات سنتز شده و شیشه اشتباه می گیرند. درواقع سیترین نوعی کوارتز و از خانواده آمیتیست است که با حرارت زیاد تبدیل به رنگ زرد در می آید و به غلط توپاز طلایی نامیده می شود. به همین دلیل برای تمایز آن گاهی آنرا “توپاز گرانبها” می خوانند.
انواع رنگ های توپاز
توپاز سنگی با طیف وسیعی از رنگ هاست. که ناخالصی های موجود یا روش های درمانی اعمال شده روی سنگ میتوانند تعیین کننده آن باشند. و میتوانند آن را شفاف ، آبی ، صورتی ، نارنجی ، زرد یا قهوه ای کنند.
توپاز امپریال
رنگ نارنجی و قرمز توپاز را “توپاز های امپریال” می نامند. این نوع سنگ ها گرانترین وکمیاب ترین نوع توپاز هستند. وجود طیف رنگی نارنجی و قرمز در این نوع سنگ به واسطه وجود اتم های کروم در ساختار بلوری آنها است.
توپاز آبی
رایج ترین و شناخته ترین نوع توپاز این سنگ آبی رنگ است. البته که رنگ آبی طبیعی آن بسیار نادر است و غالبا بیشتر سنگ های آبی رنگ موجود در بازار توپاز های شفافی هستند که در آزمایشگاه تحت تابش قرار میگیرند و در ادامه با گرمایش تیمار می شوند و سپس رنگ آبی را به خود میگیرند. این نوع سنگ ها رنگی پایدار تر نسبت به نوع طبیعی خود دارند و با گذشت زمان هم تغییر نخواهند کرد. علت آبی بودن این سنگ به صورت طبیعی به واسطه نقصی است که در سطح اتمی ساختار بلوری آن وجود دارد.
توپاز های زرد و قهوه ای
این نوع از سنگ ها رنگ خود را به واسطه وجود ناخالصی در ساختار بلوری به دست آورده اند.
توپاز میستیک
این سنگ خاص یک نوع توپاز طبیعی و البته شفاف است. که به خاطر قرار گیری در یک عملیات سطحی ، ظاهری مشخص و متفاوت تر از انواع دیگر این سنگ ها دارد. شکل ظاهری آن به خاطر رسوب سطحی می باشد که به دلیل سایش و اصطحکاک به مرور زمان از بین رفته است.
توپاز صورتی
این دسته از توپاز ها اگر به صورت طبیعی رنگ صورتی داشته باشند بسیار گران قیمت هستند. علت وجود این رنگ در این سنگ به واسطه وجود اتم های کروم در ساختار بلوری آن است. توپاز صورتی بیشتر در آسیا و خاورمیانه است که بسیار محبوب و مورد پسند خریداران قرار میگیرد. البته که نوع کم قیمت این سنگ های صورتی رنگ که در بازار جواهرات وجود دارند ، با همپوشانی توپاز های معمولی یا عملیات حرارتی آنها به وجود می آیند.
خواص جسمی و معنوی سنگ توپاز
در انواعی از طب ها معتقدند که TOPAZ بر درمان بیماری های کبدی و پوستی تاثیری قابل توجهی دارد و در تقویت و تنظیم کلیه ها نیز مؤثر است . در درمان دردهای ناحیۀ ستون فقرات هم تاثیرگذار می باشد. همچنین که این سنگ تاثیر بی نظیری بر درمان کم اشتهایی یا پر اشتهایی روانی دارد.
در بعضی کتب نیز از توپاز آبی به عنوان تقویت کننده صدا نام برده شده است. و همچنین که برای التهاب گلو و رفع گرفتگی صدا هم مؤثر است همچنین اعصاب را تقویت و افسردگی را نیز درمان میکند.
این گوهر ارزشمند خلاقیت را نیز تقویت میکند و آرام بخش است ، به همین خاطر میتواند انتخاب بسیارمناسبی برای هنرمندان و کسانی که نیاز به خلاقیت و آرامش دارند محسوب شود.
البته به واسطه همین آرام بخش بودن است که به سردرد های دارای منشاء عصبی و استرسی مانند میگرن کمک فراوانی میکند.
توپاز و چاکرا های بدن
عنصر اصلی سنگ TOPAZ آتش است اما هر رنگ از این کانی برای چاکرا به خصوصی استفاده می شود.
توپاز سفید : دریافت انرژی از کانال های چاکرای هفتم (تاج)
توپاز زرد : چاکرای سوم (ناف) و چهارم (قلب)
*توپاز آبی : چاکرای پنجم (گلو) و ششم ( چشم سوم)
سنگ ماه تولد
توپاز سنگ ماه تولد آبان و آذر در تقویم شمسی و نوامبر در تقویم میلادی است.
نحوه نگهداری سنگ توپاز
دشمن و نابود کننده توپاز ، اسید سولفوریک است که موجب تخریب و نابودی آن می شود. اگر میخواهید این سنگ را از تخریب دور نگه دارید حتما از نگهداری این سنگ در مجاورت مواد شیمیایی پرهیز کنید. همچنین این سنگ نباید در مقابل حرارت قرارگیرد و یا مورد اصابت ضربه واقع شود.
تعیین اصل بودن
سنگ های زیادی وجود دارند که به طور ظاهری تشابه قوی به TOPAZ دارند. از جمله سافیر مصنوعی ، شیشه آبی ، اسپینل مصنوعی و همچنین سیترین ، آکوامارین ، تورمالین، کوارتز قهوه‌ای (smoky quartz). همچنین گاهی سیترین را به عنوان توپاز برزیلی می فروشند.
دقت کنید که وقتی سنگ کوارتز حرارت می ببیند می تواند تغییر رنگ بدهد. و به انواع بدلی سبز ، زرد و رنگهای دیگر تبدیل شود و در بازار به عنوان توپاز اصل و طبیعی به فروش رسد. توپاز های طلایی نیز معمولا گران تر بوده و بهتر است برای خرید توپاز طبیعی از فروشنده شناسنامه این سنگ را درخواست نمایید !
یک مثال جالب
یک جواهر مشهور به نام براگانزا (Braganza) با وزنی معادل ۱۶۴۰ قیراط تصور می شد که یک برلیان الماس درشت و بی نظیر است. ولی بعدها مشخص شد که یک توپاز بی رنگ بوده است!
