فهرست مطالب
مشخصات کانی
سیترین (citrine) گوهری از خانواده مهم کوارتز است و بعد از آمیتیست (کوارتز بنفش)، مهم ترین عضو خانواده کوارتز محسوب می شود.نام citrine برگرفته از رنگ زرد لیمویی آن به معنی لیمویی رنگ است. این کانی پدیده فلورسانس ندارد. سختی سنگ سیترین 7 در مقیاس موس بوده که از خانواده خود به ارث رسیده. فرمول شیمیایی این گوهر، SiO2 است و در طبیعت با شکل کریستالی هگزگونال (تریگونال) یافت می شود اما همیشه به صورت بلوری تنها و مجزا نیست و معمولا در کنار گوهرهای دیگری به دست می آید که برخی از اینها، هم خانواده سیترین هستند (مانند کوارتز بی رنگ و آمیتیست) و برخی دیگر نیز، نمونه های متفاوتی از دیگر گوهرها می باشند.
این دارای دو ضریب شکست است و همین باعث می شود که بتوان به راحتی به کمک (پولاریسکوپ) انرا از شیشه تشخیص داد. سیترین دارای رنگ خاکه سفید، وزن مخصوص 2.66 بوده و ضریب شکست نوری 1.54 الی 1.55 می باشد. سنگ سیترین بسیار شکننده است، کلیواژ نداشته وفرم شکستی آن صدفی شکل است.
رنگ سنگ سیترین
سیترین طبیعی معمولا زرد کم رنگ و یا طلایی رنگ و اغلب همراه با زرد دودی قهوه ای است.
البته رنگ هایی نیز در طیف نارنجی طلایی تا قهوه ای طلایی وجود دارند.
رنگ های تیره تر معمولا بیشتر از رنگ های روشن تر مورد توجه قرار دارند و مطلوب تر هستند.
رنگ سیترین گرما دیده (آمتیست یا کوارتز دودی) نیز قرمز است.
انواع سیترین و سنگ های قیمتی مشابه آن
چندین نوع متفاوت و متمایز از سنگ های قیمتی کوارتز وجود دارد و دلیل تفاوت اکثر آنها، خواص اپتیکی مانند ساختار رنگی و کریستالی است، اما دلیل دیگر، منبع سنگ و سایر ویژگی های مشابه است.
سنگ های کشف شده از منابعی با اسامی تجاری، عمدتا توسط فروشندگان یا کلکسیون دارهای سنگ قیمتی استفاده می شود.
کوارتز یکی از مواد معدنی فراوان بر روی زمین است و جایگاه دوم نیز به گروه فلدسپات تعلق دارد.
سنگ های کوارتز را می توان به دو گروه، کریپتوکریستالین و ماکرو کریستالین تقسیم کرد.
این دو نوع را می توان از روی شفافیت و درخشندگی از یکدیگر تشخیص داد.
آمتیست و سیترین هر دو ماکرو کریستالین هستند و انواع بسیاری از سنگ های قیمتی مشابه آنان نیز وجود دارد.
علاوه بر این، بسیاری از سنگ های قیمتی مشابه از لحاظ ظاهر می توانند به راحتی با سیترین طبیعی اشتباه گرفته شوند، اما از لحاظ ساختاری ارتباطی ندارند، از جمله توپاز مجلل، یاقوت زرد طلایی و یاقوت کبود.
معادن سیترین در ایران و جهان
سنگ سیترین معمولا در بیشتر کشورهای جهان که دارای معادن و منابع سیلیس هستند، به دست می آید اما نمونه های بسیار باکیفیت آنرا می توان در بولیوی، اسپانیا، روسیه، آمریکا، ماداگاسکار، برزیل، هند، آرژانتین و برخی کشورهای آفریقایی به دست آورد. در ایران نیز می توان سنگ سیترین را در کوهها و دشتهای مازندران، همدان، کرمان، قم، کرمانشاه و گاهی در بخش هایی از خراسان یافت. اگرچه کیفیت این نمونه های ایرانی، همیشه بالا نیست اما گاهی در بین آنها شاهد نمونه هایی با شفافیت و رنگ قوی نیز بوده ایم.
بزرگترین سنگ سیترین یافت شده
بزرگترین سنگ سیترین های تراشیده جهان Malaga نام دارد که اسم خود را از شهری در اسپانیا گرفته است. وزن آن 20200 قیراط می باشد! این قطعه در سال 2010 در جاسگاه کلکسیون ویژه موزه هنر طبیعت اسپانیا قرار گرفته است.
در موزه تاریخ طبیعی اسمیتسونین آمریکا نیز یک سیترین تقریبا دودی با وزنی معادل 19747 قیراط وجود دارد که از برزیل استخراج شده است. در سال 1987 توسط Michael Gray تراش و در سال 2013 در این کالکشن قرار گرفته است.
خواص سنگ سیترین
بر اساس اعتقادها و تجربه ها، این گوهر برای درمان افسردگی، عصبانیت و نگرانی ها بسیار موثر است. همچنین عوارض دیابت و همچنین سوخت و ساز سلولی در مشکلات غده ای را تسکین خواهد داد. از خواص سنگ سیترین در این مورد می توان به کاهش وزن از طریق این سنگ اشاره کرد. این گوهر بهترین سنگ برای چاکرای دوم است. ابوعلی سینا در درمان افسردگی از این سنگ به عنوان سنگ لیمویی بهره می جسته است. سنگ سیترین عمل سیستم ایمنی روده ها و هضم دستگاه گوارش را تسکین داده و سوخت و ساز را در بدن افزایش میدهد. از این گوهر، در گذشته برای دفع سموم بدن نیز استفاده می شد و چون گوهری آرامش بخش است، لذا پس از شارژ شدن، نیروهای اخلالگر و منفی محیطی و درونی را از بین می برد.
خواص سنگ سیترین در چاکرا درمانی
سیترین گوهری است که بسیار مورد توجه علاقمندان به گوهردرمانی و انرژی درمانی است. سنگ سیترین برای چاکرای ریشه (اول)، طحال و اندام تناسلی (دوم) و چاکاری ناف (سوم) موثر است و به فرد کمک می کند تا به سوی جریان زمان آینده تغییر مسیر دهد و وجود خود را بر فراز قلمرو ممکنات بگشاید. از خواص سنگ سیترین در جهت ارتقای تخیل خلاقانه، اظهار وجود به واسطه اراده استفاده می شود. این گوهر در دو حالت طبیعی و حرارت دیده، تحریک کننده تخیل از طریق سه دروازه چاکراهای دوم، سوم و ششم می باشد. هم نوایی ارتعاشی این گوهر این سه مرکز انرژی که تمام آن چیزی هستند که برای فرآیند تخیل خلاقانه لازم است را فعال و هماهنگ می کند.
مراقبت و نگهداری از سنگ سیترین
سیترین، مانند همه کوارتزها، بسیار با دوام است، اما برخی از انواع جواهرات وجود دارد که می توانند سیترین را خراش دهند و بر روی آن خط بیاندازند از جمله توپاز، اسپینل، یاقوت کبود و الماس.
بنابراین مراقب باشید که سیترین در نزدیکی این جواهرات نباشد، مخصوصا در هنگام انجام فعالیتهای شدید جسمانی مانند ورزش و یا حتی کارهای خانه.
سیترین با استفاده از صابون ملایم و آب گرم تمیز کنید.
همچنین می توانید سیترین را با استفاده از پارچه یا قلم موی نرم پاک کنید.
این سنگ ها را حتما خوب بشویید تا باقی مانده های صابون از بین بروند.
تقریبا همانند تمام سنگ های رنگی، استفاده از مواد شیمیایی قوی به خصوص سفیدکننده و اسید توصیه نمی شود.
تمیز کننده های اولتراسونیک معمولا برای سیترین مناسب و بی خطر هستند، اما به علت حساسیت سیترین نسبت به گرما، آن را بخار ندهید.
از قرار دادن سیترین در معرض نور مستقیم یا دمای شدید به مدت طولانی اجتناب کنید.
برای نگهداری از سنگ های قیمتی سیترین، آنها را در یک پارچه نرم و یا در داخل یک جعبه پارچه ای قرار دهید.
